ڤيج 11


ڬاڬسن ممرتبتكن توليسن جاوي

R6.4

راجه 6.4: ڤنربيتن ورتا ملايو.

ڤد 23 مچ 1898، كلوارن ڤرتام اخبار بربهاس ملايو دالم توليسن جاوي ءورتا ملايوء تله دتربيتكن ﴿راجه 6.4﴾. اخبار اين دتربيتكن دان دچيتق د سيڠاڤورا اوليه اميريچن مچين ڤريسس سيڠاڤورا. اخبار ترسبوت دتربيت دالم 8 هلامن دان مڽياركن ڤلباڬاي بريتا لوار دان دالم نڬري. بريتا-بريتا ايت دسياركن مڠيكوت كومڤولن نڬري ايايت خبر نڬري اسيڠ، خبر نڬري ملايو، خبر سيڠاڤورا دان خبر ڤولاو ڤينڠ. بريتا-بريتا يڠ بركاءيتن مليڤوتي ڤڤراڠن دان ڤرڬولكن ڤوليتيك د نڬارا-نڬارا اسيڠ. سؤال-سؤال اڬام دان چريتا-چريتا ڤڠليڤور لار ترجمهن درڤد بهاس چينا دان ايڠڬريس. ترداڤت جوڬ رواڠن ڤڠنلن يڠ دتوليس اوليه ڤڠارڠڽ. مولاي كلوارن بولن اوڬوس دالم تاهون يڠ سام، سورتخبر اين مولا برچورق كومرسيال دڠن ترسيارڽ اكلان-اكلان. والاوڤون تربيتڽ تيدق تتڤ كمونچولن اخبار اين دالم ارينا ڤرسورتخبرن ملايو تله داڤت ممبوك سديكيت سباڽق ڤنداڠن دان ڤميكيرن سيڬولوڠن اورڠ-اورڠ ملايو ترهادڤ ڤروبهن-ڤروبهن سماس.

دڠن كهندق كراجأن-كراجأن ملايو برسكوتو ڤنربيتن اخبار اين دتروسكن دالم توليسن رومي. اين تله مڠوبه بنتوق اكبر درڤد سبواه اخبار بياسا منجادي اخبار راسمي باڬي كراجأن نڬري-نڬري ملايو برسكوتو. ورتا راسمي اين مڠاندوڠي ڤركارا-ڤركارا سڤرتي ڤرلانتيكن دالم جابتن، اوندڠ-اوندڠ دان ڤراتورن-ڤراتورن عام كراجأن دان سباڬايڽ. ڤركمبڠن سلانجوتڽ مڠناءي اخبار اين تيدق داڤت دكسن كران ڤنربيتنڽ تله ترهنتي تنڤا دكتاهوي، مانكالا كلوارن يڠ ترسيمڤن د اركيب نڬارا هاڽ ستاكت 30 سيڤتيمبر 1904.
ڤد هاري اين 13 جولاي 1946، ڤجابت ڤرهوبوڠن راي د كوالا لومڤور تله منربيتكن نسخه ڤرتام اخبار هارين توليسن جاوي يڠ مڠاندوڠي 4 هلامن. اخبار چرمين ملايا مروڤاكن سبواه اخبار يڠ دتربيتكن اوليه ڤجابت ڤرهوبوڠن راي يڠ كمودينڽ دكنلي دڠن نام ڤجابت ڤنراڠن. اخبار چرمين ملايا دتربيتكن برتوجوان اونتوق منرڠكن مڠناءي داسر-داسر دان اوسها كراجأن ايڠڬريس ڤد ماس ايت. اين ترماسوقله داسر-داسر كراجأن دالم اوسها مڠهاڤوس، مڽكت دان ممباسمي ڤڠاروه كومونيس د تانه ملايو، سرتا ڤمبنتوقن ڤرسكوتوان تانه ملايو يڠ مڠڬنتيكن ملايان اونياون. اخبار چرمين ملايا مماءينكن ڤرانن ڤنتيڠ سباڬاي سالورن معلومت دان ڤڽامڤأي بريتا تنتڠ ڤركمبڠن ڤوليتيك، ايكونومي دان سوسيال تانهاير. ڤد بولن دسيمبر 1948 اخبار چرمين ملايا تله دبرهنتيكن ڤنربيتنڽ دان كمودينڽ تله دڬنتيكن دڠن ڤندوان رعيت.

ڤد 12 اڤريل 1952، ڤرسيداڠن ڤرسورتن ملايو سماليا يڠ ڤرتام تله ددقن د سيڠاڤورا. ڤرسيداڠن ايت تله دحاضيري اوليه كيرا-كيرا 200 اورڠ واكيل ڤرتوبوهن ڤرسورتن سڤرتي ايكتن بهاس ملايو، ڤرسورتن بوكو د راج دري نڬري جوهر، كساتوان ڤرسكوتوان ڬورو-ڬورو ملايو سمننجوڠ، اڠكتن سستراوان 50 دان لاين-لاين ڤرساتوان دري سلوروه تانه ملايو. ڤرسيداڠن ايت ممبينچڠكن دڠن ترڤرينچي سرتا ممبحثكن بركنأن ڤڠڬوناان توليسن رومي دان جاوي دالم ڤرسورتن ملايو. اڠكتن سستراوان 50 برڤنداڤت بهاوا سوده سمڤأي ماسڽ توليسن رومي داعتراف سچارا راسمي تتاڤي توليسن جاوي جوڬ هندقله دڤاكاي. انم بواه بادن ڤرسورتن لاين تله مڽوكوڠ شور اڠكتن سستراوان 50 ايت، مانكالا لمباڬ بهاس ملايو برڤنداڤت بهاوا توليسن جاوي دان رومي اداله سام باڽق دڬوناكن دالم ڤرسورتن ملايو. اخيرڽ ڤرسيداڠن تله برستوجو دڠن كڤوتوسن مڠيعتراف كدوا-دوا حروف جاوي دان رومي سباڬاي حروف راسمي دالم ڤرسورتن ملايو. سسوڠڬوهڽ كڤوتوسن يڠ دأمبيل اوليه ڤرسيداڠن ڤرسورتن ملايو سماليا اونتوق مڠيعتراف توليسن جاوي دان رومي سباڬاي توليسن راسمي دالم ڤرسورتن ملايو منونجوقكن سواتو لڠكه اونتوق ممليهارا كدوا-دوا توليسن ترسبوت خاصڽ توليسن جاوي درڤد لوڤوت دتلن زمان.

ڤد هاري 6 فيبرواري 1958، باڠونن شريكت اوتوسن ملايو د جالن چن سوو لين، كوالا لومڤور دبوك دڠن راسميڽ اوليه د.ي.م.م. سلطان سلاڠور، توانكو هشام الدين عالم شه. دڠن ڤمبوكان باڠونن بارو ايت، اخبار اوتوسن ملايو راسميله دچيتق دان دتربيتكن د كوالا لومڤور، ستله 19 تاهون، ايايت سمنجق ڤميندهنڽ دالم تاهون 1939 دري سيڠاڤورا. ڤرڤيندهن تمڤت ڤرچيتقن دان ڤنربيتن اين مروڤاكن ساتو كماجوان باڬي شريكت اوتوسن ملايو يڠ كيني ممڤوڽاءي باڠوننڽ سنديري يڠ دلڠكڤكن دڠن الت-الت جنترا يڠ مودن. اخبار اوتوسن ملايو مروڤاكن ساتو اخبار يڠ ترولوڠ يڠ دڤوڽاءي دان داوسهاكن سڤنوهڽ اوليه اورڠ-اورڠ ملايو. اوتوسن ملايو اياله ساتو-ساتوڽ اخبار ناسيونل يڠ دتربيتكن دالم توليسن جاوي. اويه يڠ دمكين، اوتوسن ملايو مروڤاكن اخبار يڠ ساڠت ڤوڤولر تراوتماڽ دالم كالڠن اورڠ-اورڠ ملايو د كاوسن لوار بندر د مان توليسن جاوي ماسيه لاڬي دفهمي دان دڬوناكن دڠن ملواس. سمنجق مولا دتوبوهكن، اوتوسن ملايو تله باڽق مڽدركن دان مڽواراكن كڤنتيڠن دان ڤرجواڠن اورڠ-اورڠ ملايو دالم حال-حال ايكونومي، ڤوليتيك دان سوسيال سوڤاي مريك تيدق كتيڠڬالن د بلاكڠ دري بڠسا-بڠسا لاين د نڬارا اين.

ڤد 1 جانواري 2003، اخبار اوتوسن ملايو، ساتو-ساتوڽ اخبار برتوليسن جاوي يڠ برسالوت 1001 سجاره ڤرجواڠن بڠساڽ بوليه دكاتاكن مماسوقكي ايرا `كلومڤوهنء يڠ سريوس دان موڠكين اكن تروس برقبور تنڤا نيسن جك تياد سبارڠ اوسها اونتوق مڽلامتكنڽ دلاكوكن. برايكوت دڤتيق كلوهن دان رينتيهن ترهادڤ هيدوڤ ماتي توليسن جاوي دالم ايرا ڬلوباليساسي هاري اين.
اوڠ ستوجو دڠن سموا يڠ دڤركاتاكن اوليه ساودارا تاجو الدين سامن، كچوالي ساتو. بلياو يقين تيدق اد سأورڠ ڤون ملايو يڠ تيدق سڠڬوڤ تمڤيل اونتوق مڽلامتكن اوتوسن ملايو سكيراڽ مريك تاهو ڤرانن اخبار اين. د سيني بلياو سيلڤ. ڤڠوروسن اوتوسن ملايو تله ملاكوكن برماچم-ماچم اوسها اونتوق مڠهيدوڤكن اخبار اين سباڬاي اخبار هارين ترماسوق ممينتا سوكوڠن ملايو درڤد اورڠ سڤرتي حميد عثمان ﴿تن سري﴾، كڤيمڤينن ڤوست اسلام سرتا اورڠ ڤوليتيك. ڤنچينتا-ڤنچينتا توليسن جاوي جوڬ بروسها دڠن مڠاداكن بيڠكيل دان سباڬايڽ اونتوق منچتوسكن مينت ترهادڤ توليسن جاوي. تاڤي سمواڽ بيرقهير بڬيتو سهاج. ڤرنه دمينتا سوڤاي واكيل-واكيل رعيت ممبلي دان مڠيدركنڽ كڤد موريد سكوله د كاوسن ماسيڠ-ماسيڠ. ڤون تيدق ك مان. كيني، اڤابيلا اوتوسن ملايو ترڤقسا دجاديكن اخبار ميڠڬوان دان مڠهادڤي كموڠكينن دتوتوڤ تروس، تردڠرله سوارا-سوارا يڠ برتاڽ كناڤ دان مڠاڤ. احد لالو، ڤنولوڠ ڤڠارڠ ميڠڬوان مليسيا، كو سمن كو هوسساءين منوليس تنتڠ نصيب اوتوسن ملايو د باوه تاجوق ملايو ماتيكن اوتوسن ملايو. بلياو مڠاخيري توليسنڽ دڠن مڽاتاكن: ``ايرونيكڽ، كتيك اخبار هارين جاوي يڠ سينونيم دڠن ملايو دكتڤيكن اوليه اورڠ ملايو، مشاركت چينا دڠن بڠڬ دان ڬمبيرا مڽمبوت كلاهيرن سبواه لاڬي اخبار هارين چينا، اوريانتل دايلي نيوس. اخبار اين برنصيب باءيق كران منداڤت سوكوڠن اورڠ-اورڠ چينا.ءء اوڠ ماهو برتاڽ، سڠڬوڤكه اورڠ ملايو تمڤيل مڠهيدوڤكن سمولا اوتوسن ملايو دڠن مڽوكوڠڽ سباڬايمان اورڠ چينا مڽوكوڠ اخبار چينا؟

درڤد ڤتيكن د اتس، كيت داڤت مڠندايكن بهاوا ڤمارتابن توليسن جاوي دالم بهاس ملايو ڤرلو دبريكن ڤرهاتين سريوس. منوروت محمد حسين بهارو الدين، ترداڤت ببراڤ ڤركارا يڠ ڤرلو دبريكن تكنن دالم اوسها ممرتبتكن توليسن جاوي دالم مشاركت ملايو كيني، ايايت ڤنديرين اورڠ ملايو ايت سنديري. دالم مڠهاروڠي ايرا ڬلوباليساسي، اورڠ ملايو سأوله-اوله لوڤا اكن كوجودن عنصور دالم بهاس ملايو يڠ ڤاليڠ ڤنتيڠ، ايايت توليسن. ڤڠڬوناان توليسن رومي تله منڠڬلمكن سجاره كڤنتيڠن توليسن جاوي سباڬاي الت مڽمڤأيكن علمو سوقتو ڤركمبڠن اڬام اسلام د رنتاو اين. كانق-كانق تيدق دبريكن ڤنكانن ڤنوليسن جاوي كچوالي سقدر سباڬاي توليسن عرب دالم كلس اڬام. اوليه ايت سيكڤ اورڠ ملايو ڤرلوله داوبه اڬر توليسن جاوي داڤت دككلكن دالم ڤرسادا هاري اين.

سلانجوتڽ جوڬ ڤرلو دفيكيركن ڤرانن ڤيهق ڤرانچڠ بهاس، خصوصڽ بادن كراجأن سڤرتي ديوان بهاس دان ڤوستاك مڠمبيل اينسياتيف يڠ لبيه اينوۏاتيف دالم ممڤرتاهنكن توليسن جاوي دالم مشاركت هاري اين. ماله سبنرڽ توليسن جاوي داڤت دمنتڤكن ملالوءي بيدڠ ڤنديديقن. ڤڠاجرن توليسن جاوي د سكوله-سكوله برمولا درڤد تاهون 1 لاڬي اكن ممبريكن ڤندداهن اول كڤد كانق-كانق اونتوق بلاجر منوليس دالم توليسن جاوي. ڤنديديقن بوكن سهاج برصفة ساتو هالا اتاو ساتو لاون ساتو دالم كلس تتاڤي ڤركمبڠن مولتيميدي داڤت ممبنتو ڤركمبڠن توليسن جاوي دالم ڤنديديقن ملالوءي ڤرايسين كورسوس دالم چ د اتاو ۏ چ د يڠ ممودهكن ڤڠدرن يڠ لبيه لواس.

باهن ڤڠاجرن جوڬ ڤرلو دڤرباڽقكن ميثلڽ بوكو-بوكو لاتيهن يڠ برورينتاسيكن ڤمبلاجرن كنديري دان جوڬ ملالوءي اخبار اوتوسن ملايسيا يڠ داڤت ممبنتو ڤركمبڠن كورڤوس بهاس ملالوءي توليسن جاوي. ڤڠڬوناان اكبر جاوي دالم درجه مروڤاكن لڠكه يڠ ڤرلو دڬالقكن د سموا سكوله اڬر ڤمبلاجرن منجادي لبيه مناريق دان ڤركتيكل. كمنترين ڤلاجرن سهاروسڽ مڠمبيل اينسياتيف اونتوق مڠمبڠكن ڤنوليسن جاوي ملالوءي ڤرونتوكن دالم جدوال وقتو ڤرسكولهن اونتوق ڤمبلاجرن. كڤنتيڠن ممڤلاجري توليسن جاوي سامله جوڬ دڠن كڤنتيڠن ممڤلاجري بهاس ملايو.

ڤاميرن سني خط جوڬ سهاروسڽ دڤرباڽقكن دان ڤلاجر سكوله هاروس دڬالقكن مڠونجوڠي ڤاميرن سدميكيان سوڤاي منداڤت ڤندداهن يڠ سواجرڽ تنتڠ واريثن ملايو يڠ كين دلوڤاكن اين. بيڠكيل تنتڠ ڤنوليسن جاوي دالم كالڠن بليا دان ڤلاجر ڤريڠكت رماج داڤت ممڤرتيڠكتكن لاڬي كسدرن ممڤرتاهنكن توليسن جاوي سباڬاي الت ڤڠمبڠن علمو. سلاين درڤد كموداهن باهن ڤڠاجرن، ڬورو يڠ برڤڠالمن ڤرلو دلاهيركن اونتوق ممنوهي كڤرلوان ڤڠاجرن. لاتيهن داڤت منيڠكتكن قاعده ڤڠاجرن يڠ لبيه بركسن.

R6.5

راجه 6.5: ڤمبكر سماڠت... ڤرانن بسر توليسن جاوي ڤد اخبار-اخبار ملايو سڤرتي اوتوسن ملايو، اوتوسن زمان دان مجله ورتا احد دالم مڽوبوركن سماڠت كمرديكأن دان ڤاتريوتيسمى دالم كالڠن اورڠ ملايو.

منوروت بخاري لوبيس، ڤينشرح د جابتن كسوسسترأن ملايو، فاكولتي بهاس، اونيۏرسيتي ڤنديديقن سلطان إدريس ﴿او ڤ س ا﴾ مرڠكڤ ڤڠاره ڤنربيت او ڤ س ا، ساتو قاعده اونتوق ممرتبتكن توليسن جاوي اياله ستياڤ ماس، لوكاسي اتاو د مان ساج سواجرڽ دلتقكن توليسن اين. ميديا مسسا توروت ممبري سوكوڠن سڤرتي مڽليتكن بريتا، اكلان اتاو ڤاڤن تندا دالم توليسن اين. اڤابيلا سموا ڤيهق ساليڠ ممبنتو، اوسها ممرتبتكن توليسن اين موده دلقسانكن، سكالي ڬوس ممڤرلواسكن ڤڠاروه اتاو ڤڠڬوناانڽ. ڤد ماس سام، كڬياتن مڠواساءي ايجأن اين مستي دڤركاسكن دالم كالڠن ڬينراسي مودا كران مريك ڬولوڠن تربسر. انتاراڽ، مڠاداكن ڤلباڬاي سايمبارا سرتا كورسوس عموم د سكوله رنده دان منڠه. ڤرچامبهان مينت ترهادڤ ڬولوڠن اين جك دجان سجق اول ممڤو ممبنتوق كسايمبڠن دالم ڤلباڬاي اسڤيك سكالي ڬوس منچاڤأي كجايأن ڤد ماس دڤن. جوسترو، جك اد ڤلاجر يڠ برمينت منجادي ڤاكر بهاس، ڤرلوله دكاجي دان دتروك كايستيميوأن سيستم توليسن جاوي. اين ڤرلو دلاكوكن دمي ماس دڤن نڬارا دان نڬارا ممرلوكن ڬولوڠن اين اونتوق منروسكن كسينمبوڠن سديا اد. ڤد ماس سام، ڤنربيتن بوكو دالم ۏرسي جاوي مستيله دڤلباڬايكن دڠن ممبري ڬالقن اتاو اينسنتيف. بلياو ڤرچاي، جك دسوكوڠ دڠن ميكانيسمى ڤادو، مرتبت اونتوق مڠڠكت تارف توليسن اين اكن ترچاڤاي. يڠ ڤنتيڠ اياله ڬالقن سرتا چارا ڤلقسانأنڽ. سوده سمڤأي ماسڽ مشاركت مڽمارقكن توليسن اين سباڬاي ساتو بوقتي تروڠڬول كوجودن تمدون ملايو سواتو كتيك دولو.

توليسن مروڤاكن واريثن بڠسا يڠ تيدق ترنيلاي هرڬڽ. ماله توليسن جاوي مروڤاكن نادي يڠ مڠڬرقكن بهاس ملايو سباڬاي بهاس علمو دان ملتقكن بهاس ملايو ستارف دڠن بهاس-بهاس اسيڠ د دنيا اين ڤد ساتو كتيك دهولو. كيني، مشاركت ڤرلوله دسدركن تنتڠ كڤرلوان ممڤرتاهنكن واريثن بوديا اين اڬر تيدق ڤوڤوس دتلن ديك زمان. رعيت دان كراجأن ڤرلو برڬنديڠ باهو اونتوق مرياليساسيكن سمولا كاڬوڠن توليسن جاوي سباڬاي الت مڠمبڠكن علمو دالم بهاس ملايو.


Scrap Book For More Islamic Graphic Glitter !! Raza4u.com !!

No comments:

Post a Comment